Trong cơ thể con người, hệ thống cơ quan giác quan chịu trách nhiệm chuyển đổi thông tin từ môi trường xung quanh thành tín hiệu mà não bộ có thể hiểu và xử lý. Bài viết này sẽ đưa bạn đi sâu vào “Các Cơ Quan Giác Quan ở Người” để hiểu rõ hơn về cách chúng hoạt động và ảnh hưởng đến tâm lý, suy nghĩ, trải nghiệm sống của chúng ta hàng ngày.
Các Cơ Quan Giác Quan【The Sesory Organs】
Da (The Skin)
Lớp da là một lớp bảo vệ lớn của cơ thể chúng ta. Nó bao gồm hai phần chính: lớp ngoài cùng được gọi là lớp thượng bì (epidermis) và lớp bên trong là lớp trung bì (dermis). Da không chỉ giúp bảo vệ cơ thể khỏi chất độc hại và vi khuẩn mà còn có vai trò quan trọng như một cơ quan giác quan. Trong da có những dây thần kinh giúp cơ thể cảm nhận được nhiệt độ, lạnh, đau và cảm giác chạm.
Chú Thích
- 〖Structure of the skin〗 “Cấu trúc của da”. Da bao gồm lớp thượng bì mỏng (epidermis) và lớp trung bì (dermis) dày hơn, nằm trên một lớp mô mỡ (mỡ dưới da | Subcutaneous fat). Mạch máu, dây thần kinh, cơ, tuyến bã nhờn, tuyến mồ hôi và chân lông tóc (nang tóc) nằm trong lớp trung bì.
- 〖Hair〗 “Lông tóc”. Tuy lông tóc không phải là cơ quan giác quan chính, nhưng trên da, tóc có thể giúp chúng ta cảm nhận sự chạm và thay đổi nhiệt độ. Nó không quan trọng như mắt, tai, mũi hay miệng, nhưng tóc vẫn đóng vai trò nhỏ trong việc cảm nhận môi trường xung quanh.
- 〖Blood vessels〗 “Mạch máu”. Chúng là những ống nhỏ dẫn máu trong cơ thể. Trong lớp da thịt, mạch máu đóng vai trò quan trọng bằng cách cung cấp chất dinh dưỡng và oxy cho tế bào da, cũng như giúp duy trì nhiệt độ cơ thể. Mạch máu cũng có thể liên quan đến cảm nhận nhiệt độ và áp lực, là một phần quan trọng của khả năng cảm nhận của cơ thể.
- 〖Muscle〗 “Cơ”. Thường là những cơ bắp có thể nằm trong tầng trung bì của da. Những cơ này thường liên quan đến việc cảm nhận các tác động từ môi trường như chạm, áp lực, hoặc nhiệt độ. Chẳng hạn, cơ liên quan đến nang tóc có thể giúp nâng lên tóc khi bạn cảm thấy lạnh hoặc khi có kích thích từ môi trường. Các cơ bắp cũng có thể tham gia vào cảm giác đau hoặc phản ứng khi có kích thích từ môi trường xung quanh. Vì vậy, “cơ” không chỉ liên quan đến vận động mà còn ảnh hưởng đến cách cơ thể cảm nhận và phản ứng với môi trường.
- 〖Nerve〗 “Dây thần kinh”. Thường là những cấu trúc quan trọng nằm ở tầng trung bì của da. Những dây thần kinh này có nhiệm vụ chuyển đạt thông tin cảm giác từ da đến não, giúp cơ thể phản ứng với các tác động như nhiệt độ, áp lực, chạm, hoặc đau. Chẳng hạn, dây thần kinh có thể là người truyền đạt thông điệp về cảm giác đau khi da bị tổn thương hoặc thông điệp về cảm giác chạm khi bạn tiếp xúc với môi trường xung quanh. Đây là cách mà cơ thể hiểu và đáp ứng với thế giới xung quanh thông qua dây thần kinh.
- 〖Epidermis〗“Lớp biểu bì, Lớp thượng bì”. Là lớp ngoài cùng của da. Đây là phần lớp mỏng và nằm trực tiếp trên tầng trung bì của da. Lớp biểu bì chủ yếu có nhiệm vụ bảo vệ cơ thể khỏi vi khuẩn, chất độc hại và tác động của môi trường. Nó cũng có thể chứa các tế bào cảm giác, giúp cảm nhận nhiệt độ, chạm, và áp lực. Do đó, “lớp epidermis” là một phần quan trọng của cơ quan giác quan và đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ và cảm nhận các tác động từ môi trường lên cơ thể
- 〖Dermis〗“Lớp bì, Lớp trung bì”. Là lớp da nằm dưới biểu bì (epidermis), là phần thứ hai và dày hơn của cấu trúc da. Lớp trung bì chứa nhiều cấu trúc quan trọng liên quan đến cảm giác và giác quan. Trong đó, tầng trung bì có thể chứa các cấu trúc như mạch máu, dây thần kinh, cơ bắp, tuyến bã nhờn (tuyến dầu), tuyến mồ hôi, và nang tóc. Các cấu trúc này đóng vai trò quan trọng trong việc cảm nhận nhiệt độ, áp lực, chạm, và các yếu tố khác từ môi trường. Do đó, “lớp dermis” không chỉ là một phần của cấu trúc da, mà còn đóng góp quan trọng vào chức năng giác quan và khả năng cảm nhận của cơ thể đối với môi trường xung quanh.
- 〖Fatty tissue〗“Mô mỡ” thường là một lớp mỡ đặc biệt nằm ở phía dưới của tầng trung bì. Nó có thể đóng vai trò như một lớp cách nhiệt, giữ cho cơ thể giữ ổn định nhiệt độ. Mô mỡ cũng có thể làm cho da và cơ thể trở nên đàn hồi hơn. Ngoài ra, mô mỡ còn giúp giảm áp lực và bảo vệ những phần quan trọng bên trong cơ thể khỏi tổn thương. Vì thế, ” lớp fatty tissue” không chỉ đơn thuần là một phần của cấu trúc da, mà còn góp phần vào việc giữ ổn định nhiệt độ cơ thể và bảo vệ các phần quan trọng khác.
Mắt (The Eyes)
Mắt là những cơ quan phức tạp giúp chúng ta nhìn thế giới xung quanh. Mỗi mắt bao gồm một phần có màu sắc (mống mắt | iris) với một lỗ nhỏ (đồng tử | pupil) để cho ánh sáng đi vào mắt. Kích thước của đồng tử thay đổi tùy thuộc vào lượng ánh sáng đi vào mắt. Tia sáng được tập trung thông qua thấu kính trong suốt của mắt đến một “màn hình” gọi là (retina | võng mạc) ở phía sau mắt. Những tế bào đặc biệt trong võng mạc chuyển thông tin này thành xung điện, sau đó đi qua dây thần kinh thị giác (optic nerve) nối từ mắt đến phần não để phân tích xử lý thông tin.
Mỗi mắt được bảo vệ bởi một ổ hốc xương trong hộp sọ. Mí mắt và lớp màng mỏng gọi là niêm mạc (conjunctiva) bảo vệ phía trước của mắt. Nước mắt tạo thành một lớp màng bảo vệ phía trước niêm mạc, bôi trơn bề mặt và cuốn trôi bụi bẩn.
Chú Thích
- 〖Structure of the eye〗“Cấu trúc của mắt”. Mắt là những cấu trúc hình cầu được chứa đầy chất lỏng, có đường kính khoảng 2.5cm (1 inch). Chúng có các phần tập trung như giác mạc và thấu kính, cùng với các tế bào nhạy ánh sáng và màu sắc trong võng mạc.
- 〖Muscle〗 “Cơ”. Cơ trong mắt giúp chúng ta điều chỉnh thấu kính để nhìn rõ vật thể ở xa và gần. Chúng cũng hỗ trợ các chuyển động như nhìn lên, nhìn xuống và xoay mắt để theo dõi vật thể di chuyển.
- 〖Pupil allows light to enter eyeball〗“Đồng tử cho phép ánh sáng vào mắt”. Trong mắt, đồng tử là lỗ nhỏ ở giữa giác mạc, và chúng có khả năng co giãn hoặc co lại để kiểm soát lượng ánh sáng vào mắt. Khi ánh sáng ít, đồng tử mở ra để cho phép ánh sáng nhiều hơn vào mắt; khi ánh sáng nhiều, đồng tử co lại để giảm lượng ánh sáng vào mắt. Điều này giúp mắt tự điều chỉnh để nhìn rõ nét hơn trong môi trường có ánh sáng thay đổi.
- 〖Cornea directs light entering eye onto lens〗“Giác mạc hướng ánh sáng vào mắt và chiếu lên thấu kính”. Giác mạc là lớp màng trong suốt ở phía trước mắt, và nó giúp hướng ánh sáng đi vào mắt và chuyển nó vào phần thấu kính của mắt. Cùng với đồng tử, giác mạc đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát lượng ánh sáng và tạo điều kiện thuận lợi để mắt tập trung hình ảnh lên võng mạc, nơi nó sau đó được chuyển thành thông tin và gửi đến não để xử lý và nhận biết.
- 〖Conjunctiva protects eye surface〗“Niêm mạc bảo vệ bề mặt mắt”. Đơn giản là nói về lớp màng mỏng bảo vệ ở bên trong của mắt. Nhiệm vụ chính của niêm mạc là giữ cho mắt ẩm và ngăn chặn bụi, vi khuẩn và các chất kích thích khác từ việc làm tổn thương mắt. Điều này giúp bảo vệ và giữ cho mắt luôn thoải mái.
- 〖Iris adjusts size of pupil〗 “Mống mắt điều chỉnh kích thước đồng tử”. Mống mắt (iris) điều chỉnh lỗ nhỏ ở giữa, được gọi là đồng tử (pupil), để kiểm soát lượng ánh sáng mắt nhận được. Khi có nhiều ánh sáng, mống mắt co lại để làm cho đồng tử nhỏ hơn và giảm lượng ánh sáng đi vào. Ngược lại, khi ít ánh sáng, mống mắt mở rộng để cho phép nhiều ánh sáng hơn đi vào mắt. Điều này giúp mắt thích ứng với mức độ ánh sáng trong môi trường xung quanh.
- 〖Lens focuses light onto retina〗“Thấu kính tập trung ánh sáng lên võng mạc”. Nghĩa là thấu kính trong mắt giúp tập trung ánh sáng vào một điểm cụ thể ở phía sau mắt, được gọi là võng mạc. Khi ánh sáng đi qua thấu kính, nó được cô lập và hướng vào một điểm nhất định trên võng mạc, tạo ra hình ảnh sắc nét. Điều này giúp mắt nhìn rõ và phản ứng với môi trường xung quanh.
- 〖Blood vessel〗 “Mạch máu”. Mạch máu là các ống dẫn chất lưu chuyển máu và dưỡng chất trong cơ thể. Trong mắt, blood vessel đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp máu và dưỡng chất cho các cấu trúc của mắt, bao gồm cả thấu kính và võng mạc. Mạch máu giúp duy trì sự khỏe mạnh và hoạt động đúng cách của mắt bằng cách đưa oxy và dưỡng chất đến các tế bào mắt và loại bỏ chất cặn không mong muốn.
- 〖Optic nerve〗 “Dây thần kinh thị giác”. Dây thần kinh này chịu trách nhiệm chuyển tín hiệu điện từ võng mạc (retina) – nơi ánh sáng được chuyển đổi thành tín hiệu điện – đến não. Tại não, các tín hiệu này được xử lý và tạo nên hình ảnh mà chúng ta thấy. “Optic nerve” có vai trò quan trọng trong quá trình truyền thông tin từ mắt đến não, giúp chúng ta nhìn và hiểu thế giới xung quanh.
- 〖Retina〗“Võng mạc”. võng mạc là lớp màng thần kinh nằm ở phía sau mắt, chứa các tế bào nhạy ánh sáng và màu sắc. Khi ánh sáng đi qua thấu kính và được tập trung lên võng mạc, các tế bào nhạy ánh sáng chuyển đổi nó thành tín hiệu điện. Những tín hiệu này sau đó được dây thần kinh thị giác (optic nerve) chuyển đến não, nơi chúng được xử lý để tạo ra hình ảnh mà chúng ta thấy. võng mạc có vai trò quan trọng trong quá trình nhìn và chuyển đổi ánh sáng thành tín hiệu mà não có thể hiểu được.
- 〖sclera maintains eyeball’s shape〗“Củng mạc duy trì hình dạng của cầu mắt”. Sclera là phần trắng bên ngoài của mắt, giúp bảo vệ và giữ cho hình dạng của mắt không bị biến đổi, đồng thời duy trì áp lực cần thiết bên trong để mắt hoạt động đúng cách.
Tai (The Ears)
Tai không chỉ là cơ quan giúp chúng ta nghe mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc giữ cân bằng. Phần có thể nhìn thấy của mỗi tai, gọi là vành tai (auricle), dẫn âm thanh vào ống tai để làm rung màng nhĩ. Những sợi lông mịn trong ống tai lọc bụi và các tuyến tiết ra ráy tai để giữ lại bất kỳ các hạt nhỏ nào khác.
Những rung động từ màng nhĩ truyền qua tai giữa đến cơ quan thính giác, gọi là (cochlea | ốc tai), ở tai trong. Cơ quan này chuyển đổi rung động thành xung thần kinh và gửi chúng đến não thông qua dây thần kinh thính giác. Còn cơ quan thăng bằng (hệ thống tiền đình | vestibular apparatus) trong tai trong cũng tham gia vào việc duy trì sự cân bằng của cơ thể.
Chú Thích
- 〖Structure of the ear〗 “Cấu trúc của tai” Tai được chia thành ba phần chính: tai ngoài (outer ear), tai giữa (middle ear) và tai trong (inner ear). Màng nhĩ ngăn cách tai ngoài và tai giữa. Tai trong chứa các cơ quan liên quan đến việc nghe và giữ cân bằng.
- 〖Eustachian tube connects middle ear with back of nose and throat〗“Ống Eustachian kết nối tai giữa với phần sau của mũi và họng” có thể hiểu đơn giản như việc ống Eustachian là một kết nối giữa tai và phần sau của mũi và họng. Chức năng chính của ống Eustachian là giúp duy trì sự cân bằng áp suất giữa tai và môi trường bên ngoài. Điều này giúp duy trì sự linh hoạt của màng nhĩ và đảm bảo rằng tai giữa có thể hoạt động hiệu quả để truyền âm thanh.
- 〖Cochlea contains receptor for hearing〗“Ốc tai chứa cơ quan cảm nhận âm thanh” Cụ thể, cochlea là một phần của tai trong, nơi chứa cơ quan nghe, tức là tế bào cảm nhận âm thanh. Khi âm thanh vào tai, cochlea giúp chuyển đổi chúng thành tín hiệu điện, sau đó được truyền đến não để tạo nên trải nghiệm nghe.
- 〖Auditory nerve transmits sound impulses to brain〗“Dây thần kinh thính giác truyền tín hiệu âm thanh đến não”. Mô tả quá trình truyền thông tin âm thanh từ tai đến não. Khi cơ quan nghe, chẳng hạn như cochlea, chuyển đổi âm thanh thành tín hiệu điện, dây thần kinh thính giác sẽ chịu trách nhiệm chuyển gửi tín hiệu này lên não để xử lý và tạo ra trải nghiệm nghe của chúng ta.
- 〖Vestibular apparatus regulates balance〗“Bộ cơ quan tiền đình (Vestibular apparatus) điều chỉnh sự cân bằng.” Bộ phận cân bằng này nằm trong tai trong và đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì và điều chỉnh sự ổn định của cơ thể khi chúng ta di chuyển. Nó cung cấp thông tin về vị trí và chuyển động của đầu, giúp chúng ta duy trì sự cân bằng và tránh những cảm giác choáng váng hoặc hoa mắt khi di chuyển.
- 〖Eardrum vibrates in response to sound〗 “Màng nhĩ rung động khi có âm thanh.” Màng nhĩ là một màng mỏng nằm ở tai ngoài, và nó chuyển động hoặc rung động khi tiếp xúc với âm thanh. Quá trình này là bước quan trọng để chuyển đổi âm thanh từ môi trường xung quanh thành tín hiệu điện, bắt đầu quá trình nghe của tai.
- 〖Auricular cartilage〗“sụn vành tai”. Sụn vành tai giúp tai giữ hình dạng và có thể linh hoạt để thu âm âm thanh
- 〖Ear canal〗“Ống tai” là phần của tai ngoài giúp âm thanh từ môi trường xung quanh di chuyển vào tai giữa. Nó tập trung và định hình âm thanh trước khi nó đến màng nhĩ, nơi âm thanh được chuyển đổi thành rung động để bắt đầu quá trình nghe.
Miệng và Mũi (The Mouth And Nose)
Những lỗ này là cổng vào của đường tiêu hóa và đường thở hô hấp. Khoang mũi kết nối với cổ họng. Chúng có các mạch máu và màng nhầy, giúp tạo nhầy để giữ lại bụi khi nó đi vào mũi. Thức ăn vào đường tiêu hóa qua miệng, sau đó đi vào ống thức ăn (thực quản). Nắp thanh quản (epiglottis), một nắp ở phía sau cổ họng, ngăn thức ăn vào ống khí (trachea).
Chú Thích
- 〖Structure of the mouth and nose〗“Cấu trúc của miệng và mũi”. Lỗ mũi dẫn vào hai khoang mũi, được bọc bởi niêm mạc và mạch máu. Khoang mũi liên kết trực tiếp với phía trên cổ họng, ở phía sau miệng
- 〖Nasal cavity is lined with blood vessels and mucous membranes〗 “Khoang mũi được bao phủ bởi mạch máu và màng nhầy.” Mô tả này đề cập đến cấu trúc nội bộ của khoang mũi, nơi có sự hiện diện của các mạch máu và niêm mạc giúp giữ ẩm, làm ấm và lọc không khí khi chúng ta hô hấp.
- 〖Salivary gland〗 “Tuyến tiết nước miếng”. Đây là những tuyến sản xuất nước miếng, nằm trong miệng và xung quanh miệng. Chúng giúp tiêu hóa thức ăn bằng cách tạo ra nước miếng, chứa các enzym giúp phân giải thức ăn và bắt đầu quá trình tiêu hóa. Nước miếng cũng có vai trò trong việc làm ẩm thức ăn để thuận lợi cho quá trình nuốt và hỗ trợ quá trình nói chuyện.
- 〖Tongue〗“Lưỡi”. Là cơ quan giác quan nằm trong miệng, được sử dụng chủ yếu để cảm nhận vị giác và hỗ trợ trong việc nói, nhai thức ăn và nuốt. Lưỡi cũng đóng vai trò quan trọng trong việc định vị thức ăn trong miệng để chuẩn bị cho quá trình tiêu hóa.
- 〖Throat〗“Cổ họng”. Cổ họng là một phần của hệ thống tiêu hóa và hô hấp, nối liền giữa miệng và ống tiêu hóa (thực quản) và ống dẫn không khí (trachea). Cổ họng có vai trò quan trọng trong quá trình nuốt thức ăn và đồng thời làm nhiệm vụ chuyển động không khí từ mũi và miệng đến đường hô hấp.
- 〖Epiglottis〗“Nắp thanh quản”. Nắp thanh quản là một lá nắp mảnh ở phía sau của cổ họng, giữa miệng và thanh quản. Chức năng chính của nắp thanh quản là ngăn chặn thức ăn từ việc đi vào thanh quản khi chúng ta nuốt. Nó đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ đường hô hấp khỏi việc bị bịt đóng bởi thức ăn hoặc nước.
- 〖Larynx〗“Thanh quản”. Thanh quản là một phần quan trọng của hệ thống hô hấp, nằm ở giữa cổ và phía trên đường tiêu hóa. Khi bạn nói hoặc thở, larynx giúp kiểm soát luồng không khí và tạo âm thanh bằng cách làm co lại các dây thanh quản bên trong. Điều này ảnh hưởng đến giọng nói của bạn. Ngoài ra thanh quản cũng đóng vai trò trong việc bảo vệ đường hô hấp. Nó ngăn chặn thức ăn hoặc nước từ việc vào phế quản và phổi khi bạn ăn hoặc uống. Do đó, larynx không chỉ quan trọng khi nói chuyện mà còn trong việc đảm bảo an toàn khi ăn uống và thở.
- 〖Trachea〗“Ống khí quản”. Nhiệm vụ của nó là đưa không khí từ môi trường xung quanh vào trong hệ thống hô hấp của cơ thể. Trachea bắt đầu từ phần họng, đi qua cổ và chia thành hai ống bronchus ở phía ngực, mỗi ống bronchus nối với một phổi. Trong quá trình này, không khí được đưa vào phổi để trao đổi khí, giúp cơ thể hấp thụ oxy và loại bỏ carbon dioxide.
- 〖Oesophagus〗“Thực quản”. Chức năng chính của Oesophagus là đưa thức ăn từ miệng xuống dạ dày. Khi chúng ta nuốt thức ăn, Oesophagus sẽ giúp đẩy thức ăn từ phía miệng xuống phía dưới, đi qua cơ bụng và ống thực quản. Quá trình này giúp chuẩn bị thức ăn để tiêu hóa trong dạ dày.
Liên Đoàn Hải Đăng Gia Định là một là Đơn vị Hướng đạo thuộc hội Hướng đạo Việt Nam. Khởi đầu từ một tráng đoàn biệt lập, Tráng đoàn Hải Đăng – Gia Định được thành lập tại công viên Hoàng Văn Thụ vào ngày 1/03/2006 Sau một thời gian làm việc cùng nhau, Tráng đoàn đã chính thức thành lập Liên đoàn Hải Đăng – Gia Định tại CV Hoàng Văn Thụ vào ngày 10/10/2010. Tuy nhiên, lễ ra mắt chính thức của Liên đoàn đã diễn ra tại khuôn viên Công ty Muối Biển Đông ở huyện Long Điền, tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu vào ngày 8 và 9 tháng 1 năm 2011. Từ đó đến nay, LĐ Hướng đạo Hải Đăng đã hoạt động chính thức với 4 ngành chính: ẤU – THIẾU – KHA – TRÁNG – có lúc sĩ số đoàn sinh lên đến đỉnh điểm là 168 người bao gồm cả đoàn sinh và huynh trưởng.