Trong cuộc sống hằng ngày, chúng ta không thể nào tránh khỏi những tình huống có thể dẫn đến chảy máu cũng như những loại vết thương tổn khác. Việc hiểu rõ về các loại vết thương và cách xử lý chúng không chỉ là yếu tố quan trọng mà còn là chìa khóa để cung cấp sơ cứu một cách hiệu quả. Bài viết này sẽ đồng hành cùng bạn, giúp bạn tìm hiểu rõ hơn về hiện tượng chảy máu và các dạng vết thương khác nhau.
Chảy Máu Và Các Loại Vết Thương【Bleeding And Types Of Wound】
Khi một mạch máu bị tổn thương, mạch máu sẽ co lại, và một loạt các phản ứng hóa học sẽ xảy ra để tạo ra một cục máu đông – một ” cục tắc nghẽn plug” trên khu vực bị tổn thương . Nếu các mạch máu lớn bị rách hoặc cắt đứt, có thể xảy ra mất máu không kiểm soát trước khi quá trình đông máu có thể diễn ra, và có thể gây ra tình trạng sốc vì mất máu quá nhiều.
Các Loại Chảy Máu (TYPES OF BLEEDING)
Chảy máu (haemorrhage) được phân loại theo loại mạch máu bị tổn thương. Động mạch ( Arteries) mang chở máu có oxy dưới áp suất từ trái tim. Nếu một động mạch bị tổn thương, máu sẽ chảy mạnh. Máu sẽ phun ra theo mỗi nhịp tim. Nếu một động mạch chính bị cắt đứt, lượng máu lưu thông sẽ nhanh chóng giảm mạnh.
Máu từ các tĩnh mạch (veins), sau khi đã trao đổi oxy cho các mô, có màu đỏ tối đậm hơn. Áp suất máu trong tĩnh mạch thấp hơn so với máu trong động mạch, nhưng thành của tĩnh mạch có thể mở rộng rất lớn và máu có thể “đọng tích tụ lại” bên trong chúng (tĩnh mạch giãn|varicose vein). Nếu một tĩnh mạch lớn hoặc tĩnh mạch giãn (varicose vein) bị tổn thương, máu sẽ chảy ra từ vết thương một cách nhiều và mạnh mẽ khi ấy lượng máu có thể giảm nhanh chóng.
Chảy máu từ các mao mạch (capillaries) xảy ra với mọi vết thương. Ban đầu, máu có thể chảy mạnh, nhưng mất máu thường ít. Một cú đánh, có thể làm nứt mao mạch dưới da, gây chảy máu vào các mô (vết thâm bầm tím|bruising).
Cách Vết Thương Lành【How Wounds Heal】
Khi một mạch máu bị cắt đứt hoặc tổn thương, nó sẽ co thu hẹp lại (narrows) để ngăn chặn lượng máu lớn chảy thoát ra ngoài. Những tế bào mô bị tổn thương tại khu vực vết thương, cùng với các tế bào máu chuyên biệt được gọi là tiểu cầu máu (platelets), sau đó kích thích một chuỗi phản ứng hóa học dẫn đến việc hình thành một chất tạo ra một lưới. Lưới này bắt giữ các tế bào máu (blood cells) để tạo thành một cục máu đông (blood clot). Cục máu đông này giải phóng ra một chất lỏng được biết đến là huyết thanh (serum), chứa các kháng thể và tế bào chuyên biệt. Huyết thanh này bắt đầu quá trình sửa chữa khu vực tổn thương. Ban đầu, cục máu đông là một khối gel. Tế bào fibroblast tạo ra một tấm lót hay miếng che bên trong cục máu đông. Sau này, nó khô thành một lớp vỏ (mảnh vảy|scab) bảo vệ và phủ kín khu vực vết thương cho đến khi quá trình lành đã là hoàn tất.
Chú Thích
- 〖Injury〗 “Vết thương”. Tại chỗ bị tổn thương, những tế bào tiểu cầu trong máu xuất hiện để bắt đầu tạo ra một cục máu đông. Những tế bào khác cũng đến đây để giúp đỡ trong quá trình sửa chữa.
- 〖Clotting〗 “Quá trình đông máu”. Một cục máu đông được hình thành bởi tiểu cầu trong máu và protein đông máu. Các tế bào hình thành mô di chuyển đến khu vực bị tổn thương để bắt đầu quá trình sửa chữa.
- 〖Plugging and scabbing〗 “Lớp bảo vệ và vảy da”. Một lớp mô sợi được tạo ra bên trong cục máu đông. Lớp mô này cứng lại và tạo thành một vảy, sau đó rơi đi khi phía dưới da đã lành.
- 〖Epidermis〗”Lớp biểu bì” hay “Lớp ngoài cùng của da, tầng đầu tiên của cấu trúc da”. Lớp này bao phủ bề mặt da và đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ cơ thể khỏi vi khuẩn, nước, và các yếu tố khác từ môi trường bên ngoài. Khi da bị tổn thương, lớp epidermis thường là lớp đầu tiên bị ảnh hưởng, và quá trình lành vết thường bắt đầu từ đây.
- 〖Site of injury〗”Vùng khu vực bị tổn thương” . Nó đề cập đến nơi mà vết thương xảy ra trên cơ thể. Việc xác định “site of injury” là quan trọng để hiểu và quản lý vết thương một cách hiệu quả.
- 〖Severed blood vessel〗”Mạch máu bị cắt đứt, đứt đoạn”. Điều này có thể xảy ra khi một vết thương nghiêm trọng làm mạch máu bị chẻ đứt đoạn, dẫn đến mất máu không kiểm soát. Điều quan trọng là phải xử lý mạch máu bị chẻ đứt để ngăn chặn chảy máu và duy trì tình trạng sức khỏe.
- 〖Dermis〗“Lớp trung bì” hay “Lớp biểu bì giữa.” Dermis đơn giản là lớp da nằm ngay dưới lớp bề mặt (biểu bì). Lớp da này chứa nhiều thành phần quan trọng như mạch máu, dây thần kinh, tuyến dầu, và tuyến mồ hôi. Khi có tổn thương, cả hai lớp da (biểu bì và dermis) thường bị ảnh hưởng, và quá trình lành vết thương thường liên quan đến cả hai lớp này.
- 〖Fibroblast〗“Tế bào sợi” hay “Tế bào fibroblast.” Fibroblast là tên gọi cho một loại tế bào chuyên trách trong quá trình làm lành vết thương. Cụ thể, fibroblast là tế bào chịu trách nhiệm sản xuất mô sợi, như collagen, trong quá trình tái tạo và lành chữa vết thương. Các mô sợi này giúp tạo nên cấu trúc và độ bền cho vùng tổn thương, đồng thời hỗ trợ quá trình lành vết da.
- 〖Blood clot〗”Cục máu đông”. Blood clot là kết quả của quá trình đông máu, nơi tiểu cầu và các protein đông máu hợp nhất để tạo ra một khối đặc như gel tại vị trí tổn thương. Cục máu đông này giúp ngăn chặn chảy máu và bảo vệ vết thương để quá trình lành vết có thể bắt đầu.
- 〖Plug of fibrous tissue〗”Lớp mô sợi”. Nó như một “nắp” hoặc ” tám lót đóng kín” để ngăn chặn chảy máu từ vết thương. Trong quá trình lành vết, phần này giúp bảo vệ vết thương và thường rơi rụng sau khi vết thương đã lành.
- 〖New tissue〗“Tế bào mô mới.” ám chỉ những tế bào và cấu trúc mô được tạo ra trong quá trình lành vết thương. Khi một vết thương được chữa lành, fibroblast và các tế bào khác tạo ra các mô mới để thay thế cho vùng tổn thương. Mô mới này giúp khôi phục cấu trúc và chức năng của vùng tổn thương.
Các Loại Vết Thương【Types Of Wound】
Vết thương có thể được phân loại thành nhiều loại khác nhau, tùy thuộc vào vật thể tạo ra vết thương – như một con dao hoặc viên đạn – và cách vết thương được gây ra. Mỗi loại vết thương mang theo những rủi ro cụ thể liên quan đến tổn thương mô xung quanh và nguy cơ nhiễm trùng.
Chú Thích
- 〖Incised wound〗”Vết thương cắt”. Đây là một loại vết thương được tạo ra bởi một cạnh sắc từ một đối tượng như dao, có thể gây tổn thương các mạch máu, cũng như các cấu trúc như gân hoặc dây thần kinh. Chảy máu từ vết thương này có thể rất nhiều do mạch máu bị cắt ngang trực tiếp.
- 〖Laceration〗 “Vết thương rách”. Đây là một loại vết thương do lực tác động mạnh hoặc sức ép làm cho da bị rách, tạo ra những vết thương hình rách. Các vết thương này có thể gây ra chảy máu ít hơn so với vết thương cắt (incised wound), nhưng thường đi kèm với tổn thương mô nhiều hơn và có rủi ro cao về nhiễm trùng do thường bị nhiễm khuẩn.
- 〖Abrasion (graze)〗”Vết thương trầy da” hay “vết hương do cọ sát”. Là một loại vết thương da do sự mài mòn của da khi nó tiếp xúc với bề mặt cứng, thô hoặc sần sùi. Vết thương này thường xảy ra khi da bị cọ sát với một vật nào đó, chẳng hạn như đường trượt, đá, hoặc bề mặt nhẵn không đều khác. Đặc điểm quan trọng của abrasion là lớp ngoài cùng của da bị mất, thường không gây ra nhiều máu chảy. Mặc dù vết thương có thể gây đau, đỏ và sưng xung quanh, nhưng trong trường hợp nhẹ, nó có thể tự lành mà không cần can thiệp nhiều. Tuy nhiên, nếu có dấu hiệu nhiễm trùng hoặc nếu vết thương lớn, việc tìm sự chăm sóc y tế chuyên nghiệp có thể là quan trọng để tránh các vấn đề lớn hơn.
- 〖Contusion (bruise)〗”Vết thâm” hay “Vết bầm tím.” Đây là một tình trạng khi một cú đánh mạnh làm nứt các mạch máu nhỏ dưới da, gây ra sự rò máu vào các mô xung quanh và tạo nên vết bầm tím. Vết thâm rộng và sưng có thể là dấu hiệu của tổn thương sâu hơn, như gãy xương hoặc tổn thương nội tạng bên trong.
- 〖Puncture wound〗”Vết thương châm thủng”. Đây là loại vết thương xảy ra khi có một đối tượng nhọn, chẳng hạn như đứng lên đinh hoặc bị đâm bởi một chiếc kim. Vết thương này có một cổng điểm vào nhỏ, nhưng lại tạo ra tổn thương sâu bên trong cơ thể. Vì vi khuẩn và bụi có thể bị đưa vào cơ thể ở những vùng sâu bên trong, nên nguy cơ nhiễm trùng từ loại vết thương này là khá cao.
- 〖Stab wound〗”Vết thương đâm”. Đây là một loại vết thương được tạo ra khi một dụng cụ sắc hoặc có lưỡi, thường là một con dao, xâm nhập vào cơ thể. Vết thương đâm có thể làm tổn thương sâu bên trong và luôn cần được xử lý một cách nghiêm túc do có nguy cơ tổn thương đến các cơ quan quan trọng và gây ra nguy hiểm đối với chảy máu nội tạng có thể gây nguy hiểm đến tính mạng.
- 〖Gunshot wound〗”Vết thương do đạn”. Đây là loại vết thương phát sinh khi một viên đạn hoặc nhiều viên đạn xâm nhập vào cơ thể người. Vết thương do súng có thể gây ra mất máu nhiều và có thể đòi hỏi sự can thiệp y tế ngay lập tức để kiểm soát chảy máu và điều trị chấn thương. Các vết thương do súng thường có thể nghiêm trọng và đòi hỏi sự chăm sóc y tế kỹ thuật cao để cứu sống và giữ cho bệnh nhân ổn định.
Liên Đoàn Hải Đăng Gia Định là một là Đơn vị Hướng đạo thuộc hội Hướng đạo Việt Nam. Khởi đầu từ một tráng đoàn biệt lập, Tráng đoàn Hải Đăng – Gia Định được thành lập tại công viên Hoàng Văn Thụ vào ngày 1/03/2006 Sau một thời gian làm việc cùng nhau, Tráng đoàn đã chính thức thành lập Liên đoàn Hải Đăng – Gia Định tại CV Hoàng Văn Thụ vào ngày 10/10/2010. Tuy nhiên, lễ ra mắt chính thức của Liên đoàn đã diễn ra tại khuôn viên Công ty Muối Biển Đông ở huyện Long Điền, tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu vào ngày 8 và 9 tháng 1 năm 2011. Từ đó đến nay, LĐ Hướng đạo Hải Đăng đã hoạt động chính thức với 4 ngành chính: ẤU – THIẾU – KHA – TRÁNG – có lúc sĩ số đoàn sinh lên đến đỉnh điểm là 168 người bao gồm cả đoàn sinh và huynh trưởng.